Στο
άρθρο αυτό θα εξηγήσουμε τι είναι το πλανάρισμα. Θα ασχοληθούμε με το windsurf, καθώς είναι ο μοναδικός τύπος ιστιοπλοϊκού σκάφους που προορίζεται σχεδόν μόνο για πλαναριστή πλεύση. Eπίσης θα εξηγήσουμε,
με ποιο τρόπο τα χαρακτηριστικά μιας σανίδας (μήκος, πλάτος, βάρος σχήμα πλώρης και πρύμης) επηρεάζουν τις
επιδόσεις πριν και μετά το πλανάρισμα.
Όταν
ένα σκάφος κινείται στο νερό, προκαλεί κάποια διαταραχή σε αυτό. Συγκεκριμένα:
1.
εκτοπίζει μια ποσότητα νερού και καταλαμβάνει την θέση του.
2.
η πλώρη “σπρώχνει” το νερό προς τα εμπρός, δημιουργώντας ένα κύμα ακριβώς
μπροστά της.
3.
πίσω από την πρύμη δημιουργείται ένα “κενό”, εκεί όπου πριν περάσει το σκάφος
υπήρχε νερό.
Πίσω
από το πλωριό κύμα, παρατηρούμε κι άλλες κορυφές κυμάτων δεξιά και αριστερά
από το σκάφος, οι οποίες συνεχίζονται και πίσω από την πρύμη. Aυτό που
συμβαίνει μοιάζει με τη σειρά κυμάτων που προκαλεί η πτώση μια πέτρας στο νερό,
με τη διαφορά ότι στην περίπτωση του κινούμενου σκάφους αυτά τα κύματα
δημιουργούνται συνεχώς.
Aπλανάριστη πλεύση
Tι
σημαίνει όμως η ύπαρξη αυτών των κυμάτων για το σκάφος μας; Δυστυχώς αντίσταση
και μόνο αντίσταση! Mπορούμε εύκολα να φανταστούμε το πλωριό κύμα σαν ένα
φρένο, ενώ το “κενό” πίσω από την πρύμη (υποπίεση) σαν ένα δεύτερο φρένο! Όσο
μεγαλώνει η ταχύτητα του σκάφους, η απόσταση ανάμεσα στις κορυφές αυτών των
κυμάτων (μήκος κύματος), μεγαλώνει επίσης. Σε πολύ χαμηλές ταχύτητες το μήκος
κύματος είναι μικρότερο από το μήκος του σκάφους. Σε κάποια ταχύτητα όμως το
μήκος κύματος θα γίνει μεγαλύτερο κι έτσι το σκάφος μας θα βρεθεί μέσα στην
κοιλότητα του πρώτου (πλωριού) κύματός του. Tότε ακριβώς είναι που το σκάφος μας
έχει την μεγαλύτερη αντίσταση και η περαιτέρω αύξηση της ταχύτητας γίνεται μια
δύσκολη υπόθεση. Eάν το σκάφος μας είχε μεγαλύτερο μήκος, θα βρισκόταν
εγκλωβισμένο στην κοιλότητα του κύματός του σε κάποια μεγαλύτερη ταχύτητα, αφού
όπως είπαμε, το μήκος κύματος είναι ανάλογο της ταχύτητας. Mε άλλα λόγια, θα
μπορούσε να κινηθεί με μεγαλύτερη ταχύτητα πριν εμποδιστεί από το κύμα του.
Eπομένως στην απλανάριστη πλεύση, όσο πιο μακρύ είναι το σκάφος, τόσο
μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα που μπορεί να αναπτύξει.
Πλανάρισμα
Tι
θα συμβεί εάν καταφέρουμε να δώσουμε μια δυνατή ώθηση στο σκάφος μας, τη στιγμή ακριβώς που εμποδίζεται από το κύμα του; Eάν πληρούνται κάποιες
προϋποθέσεις, το σκάφος μας θα ξεπεράσει αυτό το κύμα και θα το αφήσει πίσω από
την πρύμη του. Για να γίνει αυτό θα πρέπει:
1.
να έχει το σκάφος την κατάλληλη γάστρα. Tέτοια γάστρα έχουν όλα τα windsurf,
πολλά μικρά ιστιοπλοϊκά, αλλά όχι και τα σκάφη ανοικτής θάλασσας.
2.
να έχουμε τον κατάλληλο συνδυασμό μεγέθους πανιού και σκάφους για τη συγκεκριμένη ένταση ανέμου.
3.
να κάνουμε μια σειρά από κινήσεις, τις οποίες θα αναλύσουμε παρακάτω.
Μόλις
πλανάρει το σκάφος, η επιφάνεια της γάστρας που έρχεται σε επαφή με το νερό
μειώνεται σημαντικά και περιορίζεται σε ένα μικρό μέρος της πρύμης. Αυτό
σημαίνει ότι οι αντιστάσεις του σκάφους μειώνονται στο ελάχιστο. Το αποτέλεσμα
είναι η απότομη αύξηση της ταχύτητας και η υπέροχη αίσθηση ότι ξαφνικά το
σκάφος και το πανί ελάφρυναν! Αυτός είναι τελικά ο κύριος λόγος που κάνει
εκατομμύρια άτομα στον πλανήτη να ασχολούνται με το windsurfing!!!
Πως
πλανάρουμε
Υποθέτουμε
ότι έχουμε ένα σκάφος που πλανάρει εύκολα, π.χ. ένα μεγάλο freeride, το
κατάλληλο πανί και αρκετή ένταση ανέμου. Τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε
για να πλανάρουμε είναι τα παρακάτω:
1.
ποδίζουμε λίγο κάτω από την πλαγιοδρομία. Ουσιαστικά βρίσκουμε την πλεύση όπου
αισθανόμαστε το πανί να μας “τραβάει” περισσότερο.
2.
κρατάμε το rig μπροστά με τεντωμένα τα χέρια και λίγο λυγισμένα τα πόδια. Αν
βιαστούμε να τραβήξουμε το rig πίσω, η πρύμη θα βουλιάξει και το σκάφος θα
σταματήσει.
3.
κάνουμε δυνατό pumping και πατάμε σταδιακά πιο πίσω.
4.
βάζουμε το μπροστά πόδι στη δέστρα και αν χρειαστεί κάνουμε ακόμα μια ή δύο
φορές pumping. Τραβάμε το rig πίσω, γαντζωνόμαστε και κλείνουμε το πανί. Εάν η
ένταση του ανέμου είναι αρκετά μεγάλη, μπορούμε να γαντζωθούμε πριν βάλουμε την
μπροστινή δέστρα.
5.
βάζουμε και το πίσω πόδι στη δέστρα. Κλείνουμε καλά το πανί (η ποδιά σχεδόν να
ακουμπάει στο σκάφος) και ορτσάρουμε.
Συμβουλές
για αρχάριους…
Το πιο
συνηθισμένο λάθος που κάνουν όλοι στις πρώτες απόπειρες πλαναρίσματος είναι ότι
τραβάνε το rig πάνω τους (σοφράνο) και βιάζονται να πατήσουν πίσω,
πριν πλανάρει το σκάφος. Το αποτέλεσμα είναι όπως είπαμε το βούλιαγμα της
πρύμης. Ένα δεύτερο λάθος είναι ότι μετά το πλανάρισμα, δεν κλείνουν καλά το
πανί και παραμένουν σε μια ανοικτή πλεύση (δευτερόπριμα). Το πανί πρέπει να το
κλείσουμε, γιατί λόγω της απότομης αύξησης της ταχύτητας του σκάφους, ο
φαινόμενος άνεμος μας έρχεται από πιο
μπροστά. Επίσης με αυτή την κίνηση πιέζουμε περισσότερο τον σύνδεσμο προς τα
κάτω κι έτσι η σανίδα μας σταθεροποιείται. Οι αρχάριοι θα πρέπει να
ενδιαφέρονται περισσότερο για το control του σκάφους παρά για την ταχύτητα,
επομένως θα πρέπει να κάνουν ρυθμίσεις που αυξάνουν την επιφάνεια του σκάφους
που βρέχεται. Θα πρέπει λοιπόν να τοποθετήσουν τις δέστρες και τον σύνδεσμο
λίγο πιο μπροστά. Η θέση του συνδέσμου θα τους βοηθήσει να πλανάρουν και λίγο
πιο εύκολα εφόσον θα πιέζεται η πλώρη κάτω.
…και
για προχωρημένους
Όσο
εξοικειωνόμαστε με το πλανάρισμα, μπορούμε να μεταφέρουμε δέστρες και σύνδεσμο
πίσω, ώστε να αυξήσουμε την ταχύτητα και να πιέσουμε σωστά πάνω στο φινάκι.
Είναι σημαντικό να κρατάμε το πανί όσο πιο μακριά από το σώμα μας γίνεται με
τεντωμένα χέρια, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στο τέντωμα του μπροστά χεριού.
Προσπαθούμε να ταξιδέψουμε τη σανίδα στην υπήνεμη κόγχη και να νοιώσουμε στα πόδια
μας το φινάκι. Τα δύο πόδια πρέπει να πιέζουν εξίσου. Όταν θέλουμε να
ορτσάρουμε, πιέζουμε περισσότερο με το πίσω πόδι και σηκώνουμε την μπροστά
δέστρα με τα δάκτυλα του αντίστοιχου ποδιού. Περιορίζουμε όσο μπορούμε τις
στιγμιαίες και απότομες πιέσεις με το πίσω πόδι για να αποφύγουμε το spin out
(στολάρισμα του fin). Τα γαντζόσχοινα πρέπει να είναι σε τέτοια θέση ώστε να
μοιράζεται εξίσου η δύναμη στα δύο χέρια. Εάν το πίσω χέρι τραβάει περισσότερο,
μεταφέρουμε τα γαντζόσχοινα λίγο πίσω και αντιστρόφως. Τέλος εάν η ποδιά του
πανιού δεν έχει φθορές από την τριβή της με το σκάφος, σημαίνει ότι δεν
κλείνουμε καλά το πανί!
Χαρακτηριστικά
σανίδων και πανιών
Είδαμε
ότι στην απλανάριστη πλεύση ο κανόνας είναι πολύ απλός: μήκος=ταχύτητα. Για να
είμαστε πιο ακριβείς το μικρό πλάτος και χαμηλό βάρος βοηθούν να έχουμε ακόμη
καλύτερες επιδόσεις.
Για
να πλανάρει γρήγορα μια σανίδα πρέπει να έχει:
1.
μεγάλο όγκο
2.
επίπεδη γάστρα
3.
μικρό μήκος και μεγάλο πλάτος
4.
μεγάλο πανί (για τα δεδομένα του σκάφους)
5.
βαθύ profile στο πανί και cambers χαμηλά
6.
μικρό βάρος
Για
να έχει μεγάλη ταχύτητα αφού πλανάρει, θα πρέπει να έχει:
1.
μικρό πλάτος
2.
όχι επίπεδη γάστρα
3.
μικρό μήκος (εφόσον μικρό μήκος=control και control=ταχύτητα)
4.
μεγάλο πανί (για τα δεδομένα του σκάφους)
5.
επίπεδο profile πανιού και cambers χαμηλά και στην μέση
6.
μικρό βάρος
Βλέπουμε
ότι τα χαρακτηριστικά για γρήγορο πλανάρισμα και ταχύτητα μετά το πλανάρισμα
δεν συμπίπτουν. Να ξεκαθαρίσουμε επίσης ότι μπορεί μεν ένα κοντό (και πλατύ)
σκάφος να πλανάρει γρήγορα, αλλά αυτό γίνεται πιο απότομα, εφόσον η ταχύτητά
του πριν και μετά το πλανάρισμα έχουν μεγάλη διαφορά. Ένα μακρύ σκάφος πλανάρει
πιο σταδιακά.
Τα
σύγχρονα σκάφη
Τα
τελευταία χρόνια οι κατασκευαστές έχουν βρει τρόπους για να συνδυάζουν το
γρήγορο πλανάρισμα, τις επιδόσεις και το control, μεγαλώνοντας έτσι το εύρος
χρήσης των σκαφών. Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά είναι:
1.
κομμένη πλώρη η οποία έχει ελάχιστη κλίση προς τα πάνω. Αυτό έχει σαν
αποτέλεσμα, το γρήγορο πλανάρισμα καθώς το νερό οδηγείται κάτω από το σκάφος
(και όχι στα πλάγια) και την δημιουργία ενός στρώματος αέρα πάνω στο οποίο
“πετάει” το σκάφος αφού πλανάρει. Επίσης η κομμένη πλώρη σημαίνει αυτόματα
μικρό μήκος, το οποίο όπως είπαμε σημαίνει control.
2.
κοψίματα κάτω ακριβώς από την πρύμη (δεξιά και αριστερά), που βοηθούν στη μείωση του ενεργού πλάτους της σανίδας αφού πλανάρει και οδηγούν το νερό πιο
σωστά πάνω στο φινάκι. Έτσι μπορούμε να έχουμε ένα πλατύ και ταυτόχρονα γρήγορο
σκάφος!
Πανιά
και φινάκια
Το
τριμάρισμα του πανιού μας παίζει σημαντικό ρόλο και μπορεί να μεγαλώσει το
εύρος χρήσης του σκάφους μας. Ανεβάζοντας λίγο τη μάτσα και λασκάροντας το
outhaul θα πλανάρουμε νωρίτερα, ενώ φερμάροντας downhaul και κατεβάζοντας λίγο
τη μάτσα, θα κρατήσουμε το σκάφος σε ισχυρότερο άνεμο.
Τέλος
δεν πρέπει να παραλείψουμε την σπουδαιότητα του fin στο πλανάρισμα, την ταχύτητα
και το control. Με λίγο μεγαλύτερο και πιο κατακόρυφο fin μπορούμε να
πλανάρουμε πιο γρήγορα, ενώ σε οριακές συνθήκες (προς τα πάνω), θα έχουμε
μεγαλύτερη ταχύτητα και control χρησιμοποιώντας λίγο μικρότερο fin. Φυσικά σε
πιο εξειδικευμένες σανίδες η σημασία του fin είναι τεράστια, οπότε μικρές
διαφορές στα χαρακτηριστικά του (μήκος, κάμψη, στρέψη κλπ) φέρνουν μεγάλες
διαφορές στην απόδοση.
αναδημοσίευση
www.activeman.gr/news.php?page_lang=173&mpage=19&id=404#flat
https://www.facebook.com/Activeman.gr/posts/783316658366983
Copyriht Συμεών Ναλμπάντογλου – Active Sport Academy , 1995 – 2015
Γράφει ο Σίμος Ναλμπάντογλου 
